Eίναι συνηθισμένο- ειδικά στις μέρες μας- να λέμε ή να ακούμε «έχω κατάθλιψη», χωρίς πολλές φορές να συνειδητοποιούμε κι εμείς οι ίδιοι τι ακριβώς λέμε. Χωρίς να αντιλαμβανόμαστε δηλαδή την ιδιαιτερότητα αυτής της κατάστασης. Κι αυτό γιατί η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή διαταραχή της διάθεσης που χρειάζεται πρώτιστα ψυχιατρική διάγνωση και θεραπεία. Όταν αναφερόμαστε σε αυτή λοιπόν, είναι χρήσιμο να είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τη σημασία της.
Το πρόσκαιρο αίσθημα θλίψης και μελαγχολίας καθώς βιώνουμε πένθος, (θάνατος, απώλεια εργασίας, διαζύγιο, εγκλεισμός και απομόνωση λόγω εκτάκτων συνθηκών κ.λ.π) συχνά συγχέεται με τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή -όπως ορίζεται επιστημονικά η νόσος -κάτι πολύ πιο σύνθετο δηλαδή και ως προς την κατανόησή του αλλά και αντιμετώπιση. Πρώτος ο S.Freud παρατήρησε πως η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι στη φυσιολογική διαδικασία του πένθους και της συνεπακόλουθης θλίψης, ο εξωτερικός κόσμος είναι αυτός που βιώνεται σαν συρρικνωμένος, σε αντίθεση με την κατάθλιψη όπου συρρικνώνεται ή χάνεται ένα τμήμα του εαυτού.
Σύμφωνα με τον κατάλογο των διαγνωστικών κριτηρίων (το περίφημο DSM) που θεσπίστηκε απο το ψυχιατρικό κόσμο ώστε να διευκολύνει στη διάγνωση ψυχικών διαταραχών, για να αναγνωριστεί ένα άτομο ότι πάσχει από κατάθλιψη, θα πρέπει να παρουσιάζει για δύο εβδομάδες της ίδια περιόδου, τουλάχιστον πέντε από ένα σύνολο συμπτωμάτων, μεταξύ των οποίων αναφέρονται το αίσθημα κενού, έλαττωμένο ενδιαφέρον, αυπνίες, σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, κόπωση, αίσθημα ενοχής, μειωμένη συγκέντρωση και σκέψεις θανάτου.
Μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται ιππόκαμπος και είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο των συναισθημάτων, της μνήμης και της μάθησης, έχει αποδειχτεί πως είναι αυτή που συρρικνώνεται στην κατάθλιψη. Με τη κατάλληλη θεραπεία αποκαθίσταται σταδιακά ο σχηματισμός νέων νευρώνων (κύτταρα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη λειτουργία του νευρικού συστήματος) και βελτιώνεται η διάθεση.
Ο ρόλος της διατροφής είναι πολύ σημαντικός στη διαδικασία πρόληψης αλλά και εξέλιξης της νόσου. H έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών και μετάλλων φαίνεται να σχετίζεται με την κλινική εικόνα της κατάθλιψης.
Ακολουθούν λίγα λόγια για τη σημασία τους.
Η ανεπάρκεια σε βιταμίνη C που βρίσκεται πλούσια εκτός των άλλων στο μπρόκολο, σπανάκι, ακτινίδια, κράμπερυ οδηγεί στο αίσθημα της κόπωσης και θλίψης. Η μείωση της βιταμίνης Β6 που συναντάμε σε φασόλια, μπανάνες, πατάτες, δημητριακά, φαίνεται πως μας κάνει πιο ευερέθιστους. Η βιταμίνη Β9 ή φυλλικό οξύ (πορτοκάλι, αβοκάντο, σπαράγγια) μπορεί να προκαλέσει μείωση παραγωγής της σεροτονίνης απο τον οργανισμό, ενός νευροδιαβιβαστή απαραίτητου για την καλή λειτουργία της διάθεσης. Ο ψευδάργυρος επίσης έχει βρεθεί πως βοηθά στην καλή λειτουγία του νευρικού συστήματος. Τον βρίσκουμε εκτός των άλλων στα καρύδια, κολοκυθόσπορο, φύτρο σιταριού. Το μαγνήσιο, είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο του οργανισμού που προλαβαίνει το άγχος, τις κρίσεις πανικού και τα συμτώματα κατάθλιψης. Πλούσια σ αυτό είναι η κινόα, τα φραγκόσυκα και τα πράσινα λαχανικά. Τέλος η βιταμίνη D και τα χαμηλα επίπεδά της στον ανθρώπινο οργανισμό, φαίνεται να σχετίζονται με συμπτώματα κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη, μια νόσος ταμπού ακόμα για εκατομμύρια ανθρώπους, εξακολουθεί να βρίσκεται στο «μικροσκόπιο» της επιστήμης. Μένει να διερευνυθούν αρκετές άγνωστες πτυχές και παράμετροι που θα βοηθήσουν στην όσο γίνεται καλύτερη αντιμετώπισή της. Η πολυπλοκότητά της, όσον αφορά και τη διάγνωση αλλά και την αντιμετώπισή της, την καθιστά μάστιγα των σύγχρονων κοινωνιών οι οποίες έχουν δομηθεί ούτως ή αλλως έτσι ώστε να τη διευκολύνουν παρά να την αποτρέπουν. Οι άνθρωποι παραβλέποντας τη δική μας ευθύνη και συμετοχή στη δημιουργία αυτής της οξείας κατάστασης, αφήνουμε πολλές φορές τα πάντα στα χέρια της επιστήμης, ενώ και μόνο με την αλλαγή της δικής μας στάσης ζωής, θα μπορούσαμε να συμβάλλουμε πολύ στην εξομάλυνσή της, αν όχι να προλάβουμε και αυτήν ακόμα την εμφάνισή της. Κι αυτό φυσικά δεν ισχύει μόνο για τη περίπτωση της κατάθλιψης.
Μην ξεχνάμε πως πριν από όλα αυτά που περιγράφονται σαν κοινωνία, εξουσία, πολιτεία, νόμοι, περιβάλλον – και που συνήθως εκεί είναι που ψάχνουμε τις «αιτίες του κακού»- βρίσκεται ο καθένας απο εμάς σαν ο αποκλειστικός δημιουργός τους.
Κλης Θεόδωρος Οδοντίατρος και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Δόκιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής
ΠΗΓΕΣ :
N.McWilliams (2012) ΨυχαναλυτικήΔιάγνωση.Αθήνα. Εκδόσεις ΙΨΥ
ΔιαγνωστικάΚριτήριαDSM. (2004)Μετάφραση Κ.Γκοτζαμάνης. Αθήνα. Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας.
