Τα άγρια μανιτάρια είναι ο θησαυρός της φύσης. Αποτελούν σημείο αγάπης για όσους τα τρώνε, καθώς και για όσους λατρεύουν να τα μαζεύουν στα δάση. Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο ορατό το ενδιαφέρον του κόσμου να τα εντάξει στη διατροφή του.
Το έντονο άρωμα τους, η ιδιαίτερη γεύση τους καθώς και τα πλούσια σε οφέλη θρεπτικά συστατικά τους ,τα έχουν επάξια αναδείξει ως μία από τις πλέον εκλεκτές και περιζήτητες τροφές. Παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον και στη χορτοφαγική διατροφή, ως εναλλακτική μορφή πρωτεΐνης και βασική ύλη για την παρασκευή υποκατάστατων κρέατος.
Πολλοί σεφ δημιουργούν εξαιρετικά πιάτα με τα μανιτάρια.
Διατροφική αξία και οφέλη
Τα μανιτάρια είναι μια εξαιρετικής ποιότητας τροφή ,πλούσια σε πρωτεΐνη, μεταλλικά άλατα(σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, κάλιο, σελήνιο) βιταμίνες (κυρίως του συμπλέγματος Β) και φυτικές ίνες, με χαμηλά λιπαρά και ελάχιστες θερμίδες.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα , ρυθμίζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ελέγχουν την αρτηριακή πίεση, και βοηθούν στη διαχείριση του σωματικού βάρους. Μεγάλη είναι η συμβολή τους στην ιατρική και την ομοιοπαθητική.
Αρκετά είδη έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Έρευνες σε κάποια είδη όπως το Ρέισι (Ganoderma lucidum) kai to Σιτάκε(Lenintula edodes), έχουν δείξει ότι μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία και την πρόληψη σοβαρών ασθενειών.
Τρόπος χρήσης
Μπορούμε να δημιουργήσουμε αλμυρά πιάτα με μανιτάρια καθώς επίσης και γλυκά. Κάποια είδη μπορούμε να τα καταναλώσουμε και ωμά στις σαλάτες μας(προτιμούμε τα πιο φρέσκα και σφριγηλά)
Υπάρχουν και είδη όπως οι μορχέλες που χρειάζονται καλό μαγείρεμα για να μπορέσουμε να τα απολαύσουμε χωρίς κίνδυνο για την υγεία μας. Με το μαγείρεμα εξουδετερώνονται οι ισχυρές τοξίνες(δεν ισχύει αυτό για τα τοξικά και θανατηφόρα είδη σαν θεωρία).
Προσοχή
Πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στα μανιτάρια καθώς εκτός από τα εδώδιμα υπάρχουν και πολλά είδη που δεν τρώγονται, που είναι τοξικά, παραισθησιογόνα και θανατηφόρα.. Συλλέγουμε και καταναλώνουμε μόνο τα μανιτάρια που είμαστε σίγουροι ότι είναι εδώδιμα. Αν έχουμε την παραμικρή αμφιβολία δεν τα καταναλώνουμε.
Υπάρχουν πολλά είδη που μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά μια μικρή διαφοροποίηση (π.χ. στο χρώμα, στο σχήμα, στα ελάσματα ή στην ύπαρξη θήκης ή δαχτυλιδιού στο πόδι) μπορεί να είναι ένδειξη για να το αποφύγουμε.
Πολύ σημαντικό είναι να μάθουμε τα επικίνδυνα θανατηφόρα μανιτάρια για να μην τα συλλέξουμε όταν τα συναντήσουμε.
Τα πιο επικίνδυνα μανιτάρια στη χώρα μας που έχουν οδηγήσει στο θάνατο πολλούς συνανθρώπους μας, είναι ο Αμανίτης ο φαλλοειδής(Amanita phalloides) και ο Αμανίτης ο εαρινός(Amanita verna). Τα βασικά ύποπτα χαρακτηριστικά τους είναι: η ύπαρξη θήκης στο πόδι ,τα λευκά ελάσματα κάτω από το καπέλο και το λευκό δαχτυλίδι που περιβάλλει το πόδι.
Για να ταυτοποιήσουμε σωστά ένα μανιτάρι πρέπει να παρατηρήσουμε 5 σημεία:
- Καπέλο (χρώμα, μέγεθος και σχήμα)
- Ελάσματα (μορφή)
- Πόδι (μέγεθος και σχήμα)
- Ύπαρξη ή απουσία δαχτυλιδιού στο πόδι,
- Ύπαρξη ή απουσία θήκης (βόλβα) στο πόδι.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανένας γενικός κανόνας που να διαχωρίζει τα εδώδιμα από τα δηλητηριώδη μανιτάρια.
Βιότοποι
Το φυσικό περιβάλλον τους, είναι κυρίως τα δάση, τα ρέματα των βουνών, τα λιβάδια, οι κήποι και γενικά όπου υπάρχει βλάστηση. Μπορούμε να δούμε μανιτάρια ακόμα και σε σωρούς από κοπριά ή πριονίδια, σε κορμούς δέντρων, πάνω σε κουκουνάρια, πευκοβελόνες κ.ά.
Ιδανικοί βιότοποι θεωρούνται οι περιοχές με έντονη υγρασία, απάνεμες, χωρίς έντονη ηλιοφάνεια.
Εμφανίζονται κυρίως το φθινόπωρο και την άνοιξη, τότε που ο καιρός είναι ζεστός και το χώμα υγρό μετά από βροχή.
Αν δεν είμαστε έμπειροι και δεν γνωρίζουμε με σιγουριά ένα είδος, δεν το συλλέγουμε και αποφεύγουμε να φάμε ένα μανιτάρι αν δεν έχει ταυτοποιηθεί από έμπειρο συλλέκτη.
Καταναλώνουμε και απολαμβάνουμε μόνο όσα είδη γνωρίζουμε με ασφάλεια.
Η εντατική έρευνα και μελέτη, η οργάνωση πολλών μανιταροφιλικών συλλόγων, τα σεμινάρια και οι γιορτές που διοργανώνονται κάθε χρόνο, καθώς και οι εξορμήσεις στη φύση από ομάδες με έμπειρους εκπαιδευτές, έχουν αναδείξει αυτόν τον θησαυρό.
Όσο αυξάνεται η γνώση, τόσο μειώνεται και ο φόβος για τη συλλογή και την κατανάλωση των μανιταριών.
Θα χρειαστείς
Κατάλληλο ρουχισμό ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και άνετα παπούτσια
Καλαθάκι για τη συλλογή και τη μεταφορά(δεν συστήνεται η πλαστική σακούλα)
Μαχαίρι και πινέλο για να καθαρίζεις τα μανιτάρια από το χώμα και τα φύλλα
Φωτογραφική μηχανή για να πάρεις φωτογραφίες από το σημείο συλλογής
Οδηγό αναγνώρισης μανιταριών(προαιρετικά)
Να έχεις όρεξη για περπάτημα, έρευνα και καλή διάθεση!
Μαζεύουμε μόνο τα φαγώσιμα μανιτάρια που βρίσκονται στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης (ούτε πολύ μικρά, ούτε υπερώριμα ), από καθαρό περιβάλλον και σε πολύ καλή κατάσταση (φρέσκα).
Δεν καταστρέφουμε κανένα μανιτάρι χωρίς λόγο. Σεβόμαστε όλα τα είδη, εδώδιμα ή τοξικά, γνωρίζοντας το ρόλο τους στην ισορροπία του περιβάλλοντος.
Εκτός από τη συλλογή των άγριων μανιταριών ,ο άνθρωπος καλλιεργεί εδώ και δεκαετίες με επιτυχία αρκετά είδη, όπως το γνωστό λευκό ή καφετί μανιτάρι του εμπορίου(Agaricus bisporus ), το οστρακοειδούς σχήματος(Pleurotus ostreatus), το σιτάκε(Lentinula edodes) και άλλα.
Στην αγορά μπορούμε να βρούμε άγρια ή καλλιεργημένα, φρέσκα ή αποξηραμένα καθώς και κατεψυγμένα.
Βιβλία για μανιταροσυλλέκτες
- Μανιτάρια-οδηγός αναγνώρισης για 642 είδη- Συγγραφέας Ζαχαρίας Θ. Αθανασίου
- Μανιτάρια του Εθνικού πάρκου οροσειράς Ροδόπης-Συγγραφέας Άγγελος Παπαδημητρίου. Μπορείτε να το κατεβάσετε δωρεάν από το internet http://www.fdor.gr/images/files/_EPOR.pdf
- Μανιτάρια της Ελλάδος(οδηγός τσέπης)-Συγγραφέας Γιώργος Κωνσταντινίδης
Στοιχεία από :
- Μανιτάρια του Εθνικού πάρκου οροσειράς Ροδόπης-Άγγελος Παπαδημητρίου
- Μανιτάρια της Ελλάδος-Γιώργος Κωνσταντινίδης
- www.agriamanitaria.gr
- www.texnologosgeoponos.gr
Από πού μπορώ να προμηθευτώ άγρια μανιτάρια;
- Fungi Hellas fungihellas.gr τηλ. 6944505931
- Μανιτάρια DIRFIS www.manitaropolio.gr τηλ. 2228071300
- Μανιταριών γεύσεις www.manitarion-geuseis.gr τηλ. 2106203354
- Γιώργος Μάντικας – πιστοποιημένος συλλέκτης τηλ. 6936092303
Χρήστος Πετρόπουλος – Ανθρωπιστής, φυσιολάτρης και συλλέκτης μανιταριών
Η εμπειρία μου με το θαυμαστό κόσμο των μανιταριών ξεκίνησε το 2012 μετά από ένα τριήμερο σεμινάριο σε μία οικο-κοινότητα τους free and real. Τα μανιτάρια είναι μια επιπλέον αφορμή για να βρίσκομαι στη φύση, όπου μπορώ να χαλαρώνω, να διαλογίζομαι και να εμπνέομαι. Συμμετέχω και σε μια ομάδα, την Μανιταροεξορμήσεις Mushroom-hunting, που κάνει μανιταροεξορμήσεις, όπου μπορώ και αποκτώ περισσότερες γνώσεις.
