Το ξέρατε πως κάθε δέκα δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει εξαιτίας του καπνίσματος; Σίγουρα ακούγεται υπερβολικό, ορισμένοι κάνετε τους ανήξερους, ωστόσο τα νούμερα δεν είναι σύμμαχοι των καπνιστών. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε τσιγάρο που καπνίζεται αφαιρεί κατά μέσο όρο πέντε λεπτά από τη ζωή του καπνιστή.
Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία ευθύνονται για 2.000.000 θανάτους τον χρόνο στις αναπτυγμένες χώρες και για 1.000.000 θανάτους στις αναπτυσσόμενες. Περισσότεροι από 500.000 θάνατοι παρουσιάζονται ετησίως σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση ως αποτέλεσμα του καπνίσματος. Αν σε αυτά τα νούμερα συνυπολογίσουμε ότι κάθε μέρα, περίπου 80-100.000 νέοι άνθρωποι παγκοσμίως αρχίζουν το κάπνισμα, τότε διαπιστώνουμε ότι οι προβλέψεις είναι σίγουρα δυσοίωνες.
Συνήθεια που προκαλεί τις περισσότερες ασθένειες
Σήμερα, οι ασθένειες που προκαλούν τις περισσότερες αναπηρίες και θανάτους, όπως είναι τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος, σχετίζονται κατά τα 2/3 με τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες του κάθε ατόμου. Τέτοιες συνήθειες είναι το κάπνισμα και η κακή διατροφή και, όταν αυτές συνυπάρχουν, αναμφισβήτητα οι επιπτώσεις στην υγεία είναι βλαβερές. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τη μελέτη Framingham, μια από τις μεγαλύτερες επιδημιολογικές μελέτες, το προσδόκιμο επιβίωσης των παχύσαρκων καπνιστών είναι κατά μέσο όρο 13 χρόνια μικρότερο από αυτό των καπνιστών με φυσιολογικό βάρος, με το 50% περίπου των παχύσαρκων καπνιστών να καταλήγουν στην ηλικία των 40 έως και 70 ετών.
Πώς σχετίζεται το κάπνισμα με το σωματικό βάρος;
Πολυάριθμες επιδημιολογικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο αριθμός των τσιγάρων σχετίζεται θετικά με το σωματικό βάρος και ότι οι «βαρείς» καπνιστές (>2 πακέτα/ημέρα) έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι παχύσαρκοι. Τα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τη γενικότερη πεποίθηση ότι το κάπνισμα βοηθά στη ρύθμιση του σωματικού βάρους, αυξάνοντας τις μεταβολικές δαπάνες και δρώντας ως κατασταλτικό της όρεξης. Είναι αλήθεια ότι στο βραχυπρόθεσμο διάστημα η νικοτίνη αυξάνει την ενέργεια που χρησιμοποιεί ο οργανισμός, ενώ ταυτόχρονα μειώνει την όρεξη. Έτσι, λοιπόν, σε συνήθεις καπνιστές που καπνίζουν 24 τσιγάρα μέσα σε μία ημέρα, ο μεταβολισμός τους αυξάνεται από 2230 σε 2445 θερμίδες περίπου.
Πώς εξηγείται η αύξηση του μεταβολισμού;
Η εξήγηση για την προσωρινή αυτή δράση συνδέεται με το γεγονός πως η νικοτίνη διεγείρει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα του οργανισμού το οποίο εκτός των άλλων επηρεάζει και τον μεταβολικό μας ρυθμό. Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι η νικοτίνη καταστέλλει την όρεξη για διάστημα 2 έως και 3 ωρών από το κάπνισμα ενός τσιγάρου, ενώ ενισχύει και την αίσθηση κορεσμού και πληρότητας μετά από το γεύμα.
Τέλος, οι καπνιστές έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν υπερθυρεοειδισμό, γεγονός που εξηγεί, εν μέρει τουλάχιστον, και το μεγαλύτερο μεταβολικό ρυθμό. Οι φυσιολογικές αυτές επιδράσεις του τσιγάρου πιθανότατα εξηγούν το γιατί οι καπνιστές έχουν κατά μέσο χαμηλότερο σωματικό βάρος από τους μη καπνιστές αλλά και τον λόγο για τον οποίο αυτοί που διακόπτουν το κάπνισμα τείνουν να προσλαμβάνουν βάρος. Ωστόσο, φαίνεται ότι η δράση αυτή του καπνίσματος εξασθενεί σε παχύσαρκα άτομα και επηρεάζεται από το βαθμό φυσικής δραστηριότητας και τη γενικότερη φυσική κατάσταση του καπνιστή.
Τι γίνεται με το σωματικό βάρος μετά τη διακοπή του καπνίσματος;
Παρόλο που είναι πλέον κοινός τόπος ότι η διακοπή του καπνίσματος οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους, λίγες μόνο είναι οι μελέτες που έχουν εξετάσει τις χρόνιες επιδράσεις του καπνίσματος στον μεταβολισμό και στη ρύθμιση βάρους, με τα αποτελέσματα αυτών να είναι αντικρουόμενα. Φαίνεται ωστόσο ότι οι πρώην καπνιστές παρουσιάζουν μια μέση αύξηση στο σωματικό του βάρους της τάξης των 3 κιλών μετά τη διακοπή του καπνίσματος.
Υπάρχουν τρόφιμα που αλλάζουν τη γεύση του τσιγάρου;
Τέλος, υπάρχουν έρευνες που καταδεικνύουν ότι υπάρχουν τρόφιμα που ενισχύουν τη γεύση του τσιγάρου και άλλα που την αλλοιώνουν, χωρίς ωστόσο να μπορούν να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα. Σύμφωνα με έρευνα που διεξάχθηκε από επιστήμονες του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ντιούκ, οι περισσότεροι καπνιστές ανάφεραν ότι τα οινοπνευματώδη ποτά βελτιώνουν τη γεύση του τσιγάρου, όπως και τα ροφήματα με καφεΐνη — ο καφές, το τσάι και διάφορα αναψυκτικά. Απεναντίας, τα γαλακτοκομικά όπως το γάλα και το τυρί, τα ροφήματα χωρίς καφεΐνη όπως οι χυμοί και το νερό, τα φρούτα και τα λαχανικά ψηφίστηκαν ως οι τροφές που αλλοιώνουν τη γεύση του τσιγάρου. Ωστόσο, χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να διαπιστωθεί πως ακριβώς επηρεάζουν τα τρόφιμα τη γεύση του τσιγάρου και εάν η αλλαγή της διατροφής μπορεί να συμβάλλει στην επιτυχία της προσπάθειας διακοπής του καπνίσματος.
Συμπερασματικά, το κάπνισμα σχετίζεται ισχυρά με το σωματικό βάρος, και μάλιστα τα άτομα που καπνίζουν πολύ έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα σε σχέση με αυτά που καπνίζουν λίγο ή και καθόλου. Από την άλλη πλευρά, φυσιολογικά η διακοπή του τσιγάρου επάγει την αύξηση του βάρους, επίδραση που πιθανότητα εξασθενεί μετά την πάροδο 6 μηνών από τη διακοπή του. Επομένως, λέμε ναι στη διακοπή του καπνίσματος και δεν φοβόμαστε ΤΙΠΟΤΑ!
Φουντουλάκης Νεκτάριος, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος BsC, MsC
Ο Νεκτάριος Φουντουλάκης είναι Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, απόφοιτος του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στη Μοριακή Διατροφή του ίδιου ιδρύματος και μετεκπαίδευση στην Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία του ΕΚΠΑ Αθηνών. Έχει πολυετή εμπειρία στον χώρο της Κλινικής διατροφής, καθώς έχει εργαστεί στο πλάι αξιόλογων και ιεθνούς κύρους ιατρών και Διαιτολόγων. Ακόμη έχει εργαστεί ερευνητικά στην ανάπτυξη καινοτόμων και λειτουργικών τροφίμων καθώς έχει εμπλακεί ερευνητικά και στην αξιολόγηση των διατροφικών συμπεριφορών φοιτητών στην ανάπτυξη συναισθηματικής κατανάλωσης φαγητού. Τέλος, παρέχει διατροφική υποστήριξη με μοναδικό σκοπό την βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, χρησιμοποιώντας τα τρόφιμα για την βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού.
Email: founect@gmail.com
Τηλ.: 6989280114
Facebook: Νεκτάριος Φουντουλάκης
Linkedin: Nektarios Fountoulakis
