UGEIA_DIATROFI

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα: όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε!

Εδώ και αρκετά χρόνια που έχουν μπει τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (ΓΤΤ) ή αλλιώς GMO (Genetically Modified Organisms) στη ζωή μας, γίνονται μελέτες αν και πόσο ασφαλή είναι για την υγεία μας και το περιβάλλον, ενώ πολύς κόσμος που ενδιαφέρεται για το τι μπαίνει στο ψυγείο του αναζητά καθ’ όλα καχύποπτος περισσότερες πληροφορίες γύρω από αυτά.

Τι είναι τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα

Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι τρόφιμα που προέρχονται από οργανισμούς των οποίων το γενετικό υλικό (DNA) έχει τροποποιηθεί με τρόπο μη φυσικό όπως μέσω της εισαγωγής γονιδίου από διαφορετικό οργανισμό.

Ο στόχος της γενετικής τροποποίησης είναι αφενός να δημιουργηθούν φυτά που δεν απαιτούν φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα έτσι ώστε να μπορούν να καλλιεργούνται αποδοτικά, να αντέχουν στις δύσκολες καιρικές συνθήκες και να έχουν μειωμένο κόστος καλλιέργειας, αφετέρου η παραγωγή γενετικά τροποποιημένων τροφίμων υψηλότερης διατροφικής αξίας.

Τα κυριότερα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα που κυκλοφορούν παγκοσμίως, εκτός από τη σόγια και τον αραβόσιτο, είναι το βαμβάκι, η ελαιοκράμβη και τα σπορέλαια. Τα παράγωγα σόγιας και αραβοσίτου εντοπίζονται σε προϊόντα σόγιας, διαιτητικά προϊόντα, μπισκότα, ψωμί, ζυμαρικά, συμπληρώματα διατροφής, γλυκά, τσίχλες, σούπες, μπιφτέκια, κονσέρβες αλιευμάτων, αλλαντικά, παιδικές τροφές, μαργαρίνες, φυτικές κρέμες μαγειρικής, δημητριακά κ.ά. Επίσης, η κύρια είσοδος των ΓΤΤ στην καθημερινή διατροφή γίνεται μέσω των ζωοτροφών. Προϊόντα όπως κρέας, γάλα, τυρί, αυγά και αλιεύματα μπορεί να προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Στην ουσία, με τη χρήση των ΓΤΤ, μπορούν τα ζώα να μεγαλώνουν γρηγορότερα ή να παράγουν περισσότερο γάλα και να φτιάχνονται π.χ. πατάτα με λιγότερο άμυλο, καφές με μικρότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη, φρούτα πιο γλυκά και εμπλουτισμένα με βιταμίνες κ.τ.λ.

Νομοθεσία

Η νομοθεσία γύρω από την καλλιέργεια των ΓΤΤ, την εισαγωγή τους από άλλες χώρες και τον τρόπο με τον οποίο ενημερώνεται ο καταναλωτής για το τι βάζει στο πιάτο του διαφέρει από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα οι ΗΠΑ κατέχουν ένα μεγάλο ποσοστό της συνολικής έκτασης των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών παγκοσμίως, ενώ τα εγκεκριμένα ΓΤΤ είναι ισοδύναμα με τα συμβατικά, θεωρούνται ασφαλή και εξάγονται σε όλο τον κόσμο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει ένα μηδαμινό ποσοστό της συνολικής έκτασης, ενώ οι οδηγίες και οι κανονισμοί της σχετικά με την εισαγωγή ή μη και την απαραίτητη ένδειξη στα προϊόντα είναι πολύ πιο αυστηρά. Στην Ελλάδα, η νομοθεσία δεν επιτρέπει την καλλιέργειά τους. Στην ελληνική αγορά όμως κυκλοφορούν κάποια τρόφιμα που έχουν υποστεί γενετική τροποποίηση και προέρχονται από το εξωτερικό βάσει και των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οπαδοί και μη των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων

Υπάρχει η μία πλευρά που υποστηρίζει ότι τα ΓΤΤ είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της εξέλιξης της βιοτεχνολογίας και της γενετικής μηχανικής, που επιτρέπουν τη γρήγορη παραγωγή προϊόντων και την απαιτούμενη σίτιση του όλο και αυξανόμενου πληθυσμού του πλανήτη, από φυτά και ζώα που μεγαλώνουν γρήγορα και προσφέρουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά, αποφεύγοντας εντομοκτόνα που βλάπτουν τις καλλιέργειες και το περιβάλλον ή ασθένειες που προσβάλλουν τα ζώα που προορίζονται για κατανάλωση. Θεωρείται επίσης ότι οι συνέπειες για το περιβάλλον μπορεί να είναι θετικές χάρη στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην καλύτερη διαχείριση των χημικών αποβλήτων.

Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά που βλέπει με ιδιαίτερο σκεπτικισμό τα ΓΤΤ ως μια έντονη παρέμβαση στους γενετικούς μηχανισμούς της φύσης, ενώ ο φόβος για μεταφορά μέσω της γύρης των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών σε φυσικές καλλιέργειες ή παραγωγή εντόμων ανθεκτικών σε βιολογικά εντομοκτόνα εντείνεται εξαιτίας της έλλειψης επαρκούς έρευνας γύρω από το πόσο ωφέλιμα ή όχι είναι για την υγεία του ανθρώπου μακροπρόθεσμα ή για την ισορροπία του φυσικού οικοσυστήματος και την προστασία του περιβάλλοντος.

Τελικά είναι ασφαλή τα ΓΤΤ;

Δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν το αντίθετο ενώ αποτελέσματα από την επιστημονική βιβλιογραφία κάνουν αναφορά σε ένα ασφαλές προφίλ των ΓΤΤ. Δεν είναι ποτέ κακό όμως να διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων και να ενημερωνόμαστε για τα προϊόντα που θέλουμε να καταναλώσουμε.

Τι ισχύει για τη σόγια

Οι σπόροι σόγιας είναι μια εξαιρετικά πολύτιμη καλλιέργεια για διάφορους λόγους, καθώς «διορθώνουν» το άζωτο μειώνοντας την ανάγκη για αζωτούχα λιπάσματα, ενώ αποτελούν μια εξαιρετική και ιδιαίτερα ποιοτική πηγή πρωτεϊνών αλλά και καλή πηγή φυτικού ελαίου και βιοκαυσίμων.

Το 97% της σόγιας που παράγεται είναι ΓΤΤ, και αυτό προορίζεται για ζωοτροφές. Καθώς η παγκόσμια ζήτηση για το κρέας, τα βιοκαύσιμα και άλλα προϊόντα σόγιας έχει αυξηθεί, η παγκόσμια παραγωγή σόγιας έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια.

Όμως όσον αφορά την κατανάλωση της σόγιας στην Ευρώπη, αυτή που καταλήγει στο πιάτο μας είναι βιολογικής καλλιέργειας. Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ της βιολογικής και της γενετικά τροποποιημένης σόγιας. Και επειδή υπάρχει ευρωπαϊκός νόμος που προστατεύει τις βιολογικές καλλιέργειες, ο νόμος αναδεικνύει ότι οι βιολογικές καλλιέργειες δεν κάνουν χρήση των ΓΤΤ.

Καλό θα ήταν η σόγια που τρώμε να είναι βιολογική και να προτιμάμε προϊόντα σόγιας που έχουν υποστεί ζύμωση —καθώς αυτή μειώνει τα φυτικά οξέα, τα οποία δυσκολεύουν την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών— αλλά και προϊόντα σόγιας που είναι όσον το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα, όπως το τόφου, τα φασόλια σόγιας και το γάλα σόγιας χωρίς ζάχαρη ή επιπρόσθετα.

Υπάρχει πληθώρα βιολογικών προϊόντων πέρα από τα παραπάνω (κιμάς σόγιας, λουκάνικα από τόφου, καπνιστό τόφου, γιαούρτι, κρέμα σόγιας κ.τ.λ.) που μπορούμε να αγοράσουμε από βιολογικά (ή και από κάποια επιλεγμένα συμβατικά) σουπερμάρκετ, ενώ η ασιατική κουζίνα έχει πρώτη απ’ όλους τεράστια ποικιλία αγαθών όπως το μίσο, το τέμπε, το νάτο, το ταμάρι. Ενδεικτικά:

https://greenhousebio.gr/el/advanced-search?query=%CF%83%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%B1&submitSearch=

https://www.biologikoxorio.gr/Special-diets/Soya

Νόστιμες συνταγές με άρωμα Ασίας μπορείτε να βρείτε εδώ